شاهه شريان

شاهه شريان

شاهه شريان

شاهه شريان (Aorta): هن کي شهه رڳ به چئبو آهي. قرآن مجيد جي هڪ آيت ۾ آهي ته: ”هو (رب) توهان جي شهه رڳ کان به ويجهو آهي.“ شاهه شريان جسم جي عضون کي تازو رت (Oxygenated Blood) پهچائڻ واري مک شريان آهي، جنهن مان ڪيتريون ننڍيون ۽ وڏيون شريانيون (Arteries) نڪرنديون آهن. شاهه شريان دل جي هيٺئين کاٻي پاسي واري خاني (Left Ventricle) مان تازو رت کڻي دل جي مٿان اُڀري ڪمانيءَ (Arch) وانگي ورُکائي دل جو پويون کاٻو پاسو ڏئي، پٺيءَ جي ڪنڊي (Back Bone Spine) ۽ ڀانڊي جي چوٿين مهري (4th Thoracic Vertebra) وٽان مڙي هيٺ لهندي آهي ۽ ڀانڊي جي ٻارهين مُهري (12th Thoracic Vertebra) وٽان ٿيندي (هيٺ لهي) چيلهه جي چوٿين مهري (4th Lumbar Vertebra) تائين ايندي آهي جتي ٻن حصن کاٻي ۽ ساڄي نري جي شريانين (Iliac arteries) ۾ ورهائجي ويندي آهي. شاهه شريان مان گهڻن هنڌن تي جوڙي (Pairs) جي صورت ۾ ته ڪجهه هنڌن تي اڪيلي صورت ۾ ننڍيون وڏيون شريانيون نڪرنديون آهن.
شاهه شريان جو لنگهه (هنڌ) Passage (Location): شاهه شريان جو جتان جتان لنگهه آهي ان کي سندس لنگهه جي حساب سان هيٺيان ٻه نالا ڏنا ويا آهن:
(1) ڀانڊي (سيني) واري شاهه شريان (Thoracic Aorta): شاهه شريان جو هيءُ لنگهه (هنڌ). ان جو مهڙ وارو يا اڳيون لنگهه ليکيو ويندو آهي. جيڪو دل جي هيٺئين کاٻي پاسي واري خاني (L.V) کان وٺي پيٽ جي مشڪي تهه (Diaphragm) تائين وچ واري حصي تي ٻڌل آهي ۽ ٽن حصن ۾ ورهايل آهي، جن ٽنهي حصن مان جوڙن ۾ يا اڪيليون ننڍيون وڏيون شريانيون نڪرن ٿيون.
(I) شاهه شريان جو اُڀرندڙ لنگهه (Ascending Aorta) : هي شاهه شريان جو مختصر حصو آهي، جيڪو 5 سينٽي ميٽر ڊگهو ٿئي ٿو. هي شاهه شريان جي ڪماني (Arch) ٺهڻ کان پهريان (مُهڙ ۾) سيني جي تاڪي (ڪوڙي Sternom) جي مٿئين حصي (Manubrium) تائين آهي. دل مان نڪرڻ ساڻ ئي شاهه شريان جي هن حصي مان خود دل ۽ دل جي عضون کي رت پهچائيندڙ جوڙيءَ ۾ کاٻي ۽ ساڄي پاسي شريانيون (Coronary Arteries) نڪرن ٿيون، جيڪي اڳتي هلي ڪيترين ننڍين (سنهين) شريانين ۾ ورهائجي سڄي دل کي وڻ ويڙهيءَ جيان اندران ٻاهران ويڙهي ڇڏين ٿيون. دل جي هنن شريانين ۾ دل مان نڪرندڙ جملي تازي رت جو پنج سيڪڙو رت دل مان حاصل ٿئي ٿو.
(II) شاهه شريان جي ڪماني (Arch of Aorata) : شاهه شريان جو هي حصو دل جي مٿان ڪمانيءَ وانگي وريل هوندو آهي ۽ سيني جي تاڪي (ڪوڙيءَ) جي مٿئين حصي (Manubrium) جي پويان کاٻو پاسو ڏئي ڀانڊي جي چوٿين مُهري (4th Thoracic Vertebra ) تائين هيٺ ايندو آهي. شاهه شريان جي هن حصي مان شريانين جون هيٺيون ٽي شاخون نڪرنديون آهن:
(الف) وڏي شريان (Innomate Artery): هيءَ وڏي شريان شاهه شريان جي ڪمانيءَ جي ساڄي پاسي کان نڪرندي آهي، جيڪا 5 سينٽي ميٽر (اٽڪل ٻه انچ) ڊگهي ٿيندي آهي، جنهن مان ٻه ٻيون ننڍيون شريانيون نڪرنديون آهن. هڪ ساڄي پاسي جي هسليءَ جي ننڍي شريان
(Right Subclavian Artery ) هيءَ ننڍي شريان ساڄي پاسي جي پهرين پاسريءَ (Rib) وٽان مٽي ساڄي هسليءَ جي هيٺان لنگهي ساڄي بغل (Axilla) تائين تازو رت پهچائيندي آهي ۽ ٻي ساڄي پاسي جي شاهه رڳ (Right Common Carotid Artery) هيءَ ساڄي پاسي جي ننڍي شريان (شاهه رڳ) گهڻن ننڍن حصن ۾ ورهائجي ويندي آهي ۽ ساڄي پاسي منهن، نڙيءَ ۽ دماغ جي گهڻن عضون کي تازو رت پهچائيندي آهي.
(ب) شاهه شريان جي ڪمانيءَ جي کاٻي پاسي مان ٻه ننڍيون شريانيون نڪرنديون آهن. هڪ کاٻي پاسي هسليءَ جو ننڍي شريان (Left Subcla vian Artery) هيءَ ننڍي شريان کان کاٻي پاسي جي پهرئين پاسريءَ (Rib) وٽان مٽي کاٻي هسليءَ جي هيٺان لنگهي کاٻي بغل تائين تازو رت پهچائيندي آهي ۽ ٻي کاٻي پاسي جي شاهه رڳ (Lefi Common Carotid Artery) هيءَ کاٻي پاسي جي ننڍي شريان (شاهه رڳ) گهڻن ننڍن حصن ۾ ورهائجي ويندي آهي ۽ کاٻي پاسي منهن، نڙيءَ ۽ دماغ جي گهڻن عضون کي تازو رت پهچائيندي آهي.
(III) شاهه شريان جو هيٺ لهندڙ لنگهه (حصو) Descending Aorta: شاهه شريان جو هي حصو ڀانڊي جي چوٿين مُهري (4th Thoracic Vertebra) کان شروع ٿي هيٺ ڀانڊي جي ٻارهين مُهري (12th Thoracic Vertebra) تائين آهي، جتان هيءَ پيٽ جي مُشڪي (Diaphragm) کان هيٺ لهي پيٽانگي جي حصي ۾ ايندي آهي (جيڪو شاهه شريان جو باقي ٻيو حصو آهي). شاهه شريان جي هن (هيٺ لهندڙ لنگهه/حصي) مان ڪيتريون، جوڙن (Pairs) جي صورت ۾ هيٺيون مُک شريانيون نڪرنديون آهن، جيڪي ڀانڊي (جي پور Cavity) ۾ اندر موجود عضون کي تازو رت پهچائينديون آهن.
(I) ساهه جي عضون جون شريانيون (Bronchial Arteries): هي ٻئي شريانيون ساهه جي سڀني عضون، ڦڦڙن جي (ڳنڍيندڙ Connective) اوڄن Tissues ۽ لُمابي (سُتَ) وارين ڳوڙهين/ڳندين (Lymphatic Nodes) کي تازو رت پهچائين ٿيون.
(II) کاڌي جي ناليءَ جون شريانيون (Oesophageal Arteries): هي شريانيون کاڌي جي ناليءَ ۽ ان سان لاڳاپيل عضون کي تازو رت پهچائين ٿيون.
(III) عضون جي رڳن جي رابطي واريون شريانيون Intercoastal Arteries: هي شريانيون ڀانڊي جي اندرين ۽ ٻاهرين مشڪن، پاسراٽين ۽ ڀانڊي جي ڀتين ۽ (ڳڍيندڙ Connetive) اوڄن (Tissues) کي تازو رت پهچائين ٿيون.
(2) پيٽانگي واري شاهه شريان (Abdominal Aorta): پيٽانگي ۽ ڀانڊي جي شاهه شريان جو هڪ ئي سلسلو آهي، پر ان جو لنگهه مختلف جاين تان نڪري ٿو، ان ڪري ئي کيس هڪ ڀانڊي ۽ پيٽانگي جو نالو ڏنو ويو آهي. شاهه شريان جو ٻيو (هيٺيون) حصو پيٽ جي مشڪي تهه جي هيٺان شروع ٿي هيٺ چيلهه جي چوٿين مهري (4th Lumbar Verterbra) تائين اچي ٿو، جتان هيءَ ٻن حصن ۾ هڪ کاٻي ۽ ساڄي نري جي شريانين Left And Right iliacarteries ۾ ورهائجي وڃي ٿو. پيٽانگي جي شاهه شريان مان ڪيتريون شريانيون نڪرن ٿيون، جن مان ڪي خاص هيٺ ڏجن ٿيون.
(I) شڪمي شريانون (Phrenic Arteries): هي ٻئي شريانون شڪمي مشڪن ۽ پيٽ جي ڇهه (Peritoneum) کي تازو رت پهچائين ٿيون.
(II) بُڪين جون شريانون (Renal Arteries): هي ٻئي شريانين بڪين (Kidneys) کي تازو رَتُ پهچائين ٿيون. هنن شريانين ساڻ گڏ ٻيون شريانيون جيئن (Suprarenal Arteries) گردي جي غدودن Adrenal Glands کي رت پهچائين ٿيون.
(III) خصين جون شريانون (Testicular Arteries): هي ٻئي شريانيون مرد جي (ٻنهي) خصين (Tests) ۽ ان جي مشڪن ۽ کَل (Scrotum/Skin) کي رت پهچائين ٿيون.
(IV) ٻيجڻين جون شريانيون (Overian Arteries): هي ٻئي شريانيون عورتن جي ٻنهي ٻيجڻين (Overies) ۽ ان سان لاڳاپيل عضون کي تازو رت پهچائين ٿيون.
(V) پيٽانگي/شڪمي شريان (Coelia Artery): هيءَ پيٽانگي ۾ اڪيلي شريان آهي جيڪا لڳ ڀڳ 1.25 سينٽي ميٽر ڊگهي ٿئي ٿي. جنهن مان ڪجهه هيٺيون مُک شريانيون نڪرن ٿيون.
(الف) معدي جي شريان (Gastric Artery): هي شريان معدي(Stomach) ۽ ان سان لاڳاپيل عضون کي تازو رت پهچائي ٿي.
(ب) جيري جي شريان (Hepatic Artery): هيءَ شريان جيري، پتي، ۽ لبلبي ۽ معدي جي ڪجهه حصن کي رت پهچائيندي آهي.
(ٻ) تلي جي شريان (Splenic Artery): هيءَ شريان تريءَ کي تازو رت پهچائيندي آهي.

لفظ شاهه شريانھيٺين داخلائن ۾ پڻ استعمال ٿيل آھي
دريا پنٿي
شاهه شريان
هن صفحي کي شيئر ڪريو

انساني جسم - ڀاڱي جون ٻِيون داخلائون

ڄاڙي 1
ڄڀ (زبان)
پٺيءَ جو ڪنڊو
ڍونگريءَ جو هڏو
پير
پٺا يا مشڪون
تري 2
دمچيءَ جو هڏو
ٺٺيو
ٽڻي
انساني جسم ڀاڱي جا وڌيڪ مضمون